#22
आता जुन्या काळचे पालकत्व कसे चालेल? काळ बदलला, जग बदलले. शामच्या आईचे जग आता कुणालाही निर्माण करता येणार नाही. कौटुंबिक आणि सामाजिक रचना बदलल्याने, एकट्या पडलेल्या तरुण आई-वडिलांना आता आत्मनिर्भर होण्याशिवाय पर्याय नाही. बालपणाच्या प्रत्येक वयात आणि टप्प्यावर योग्य माहितीच्या आधारे त्यांना निर्णय घ्यावे लागणार आहेत.
आता यापुढे मुलांना वाढवण्यासाठी फक्त “प्रेम, काळजी आणि पालकांचे सामान्य ज्ञान” पुरेसे ठरणार नाही. मुलांचे संगोपन करण्यासाठी वैज्ञानिक दृष्टिकोन महत्त्वाचा ठरतो. परंतु सुशिक्षित पालकांमध्येही अजून वैज्ञानिक दृष्टिकोन नसल्याचे दिसून येते. त्यांना माहित नाही हेच त्यांना माहित नसते.
मुलांच्या संगोपनासाठी वैज्ञानिक दृष्टिकोन का महत्त्वाचा?
मुलांचे आरोग्य, आजार, आहार, वाढ, विकास, वागणूक, शिक्षण, मानसशास्त्र आणि अशा बालपणातील सर्व बाबींची खरी वैज्ञानिक माहिती पालकांना असणे आवश्यक आहे. समस्या निर्माण होऊच नयेत म्हणून काय करायचे, आणि काही समस्या निर्माण झाल्यास त्यांचा सामना कसा करायचा, हे पालकांना माहित असले पाहिजे.
आजच्या पालकांची सर्वात मोठी समस्या
माहितगार व्यक्तीशी संपर्काचा संपूर्ण अभाव हीच आजच्या पालकांची सर्वात मोठी समस्या आहे. आपल्या जवळचा बालरोगतज्ज्ञ हीच सर्वोत्तम माहितगार व्यक्ती आहे.
लोकांना असे वाटते की डॉक्टर फक्त आजारासाठी किंवा लसीसाठीच आहेत. “बाळ आजारीच पडत नाही,” किंवा “लस सरकारी आहे, ती मोफत मिळते,” मग डॉक्टरची गरजच काय? परंतु बाळासाठी डॉक्टर केवळ आजारासाठी नाहीत; बालपणातील सर्व समस्यांवर योग्य माहितीसाठीही डॉक्टरच हवेत.
शेजारीण किंवा आजीपेक्षा डॉक्टरला जास्त समजते. बाळ नॉर्मल आहे का? नॉर्मल रेंजमध्ये आहे का? काहीतरी चुकतंय का? किंवा बाळ बिघडलेले आहे का? काळजी करण्यासारखे आहे का? हे पालकांनाच ओळखता आले पाहिजे, आणि त्यासाठी वैज्ञानिक दृष्टिकोन महत्त्वाचा ठरतो.
मुलांच्या विकासाच्या टप्प्यांची ओळख
लहान मूल ही मोठ्या माणसाची छोटी प्रतिकृती नसते. जसे फुलपाखराच्या अंडे, अळी, कोश आणि फुलपाखरू अशा विकासाच्या अवस्था असतात, तशाच मानवी विकासाच्या गर्भावस्था, नवजात, शैशव, शालेय, किशोरावस्था, पौगंडावस्था, तारुण्य, प्रौढावस्था आणि वृद्धावस्था अशा टप्प्याही असतात.
प्रत्येक टप्प्यात:
- शरीराची रचना आणि कार्य
- शरीराच्या विकृती आणि औषधोपचार
- मानसिक परिपक्वता
- आहार, दिनचर्या आणि उद्दिष्टे
हे सर्व वेगवेगळे असतात. प्रत्येक टप्प्यातील गरजा समजून घेतल्या पाहिजेत आणि त्या टप्प्यानुसार योग्य बदल सुरळीतपणे घडवून आणले पाहिजेत.
वैज्ञानिक दृष्टिकोन म्हणजे काय?
वैज्ञानिक दृष्टिकोन म्हणजे संस्कृती आणि कौटुंबिक परंपरांकडे दुर्लक्ष करणे नव्हे. योग्य माहिती मिळवून त्याआधारे निर्णय घेणे, याचा अर्थ होतो.
निष्कर्ष
म्हणूनच 21 व्या शतकातील पालकांना बालपणाचे विज्ञान समजणे आणि योग्य माहिती घेणे अनिवार्य आहे. आपल्या मुलांच्या आरोग्यासाठी, विकासासाठी आणि भविष्यासाठी वैज्ञानिक दृष्टिकोनासह पुढे जाणे ही काळाची गरज आहे.
– विद्यावाचस्पति डॉ. अनिल मोकाशी (बालरोगतज्ञ)
एमबीबीएस, एमडी, डीसीएच, एफआयएपी,
पीएचडी (मुलांची वाढ व विकास)
